โทคโนมิกส์ไม่ใช่สไลด์การตลาด แต่เป็นตรรกะการดำเนินงานของโปรโตคอล ว่ามูลค่าเกิดขึ้น แบ่งปัน และคงไว้ได้อย่างไรเมื่อเวลาผ่านไป

คำจำกัดความของโทคโนมิกส์

โทคโนมิกส์คือการออกแบบเศรษฐกิจของโปรโตคอล แมปสิทธิ์ไปสู่การกระทำ กำหนดกระแสต้นทุนและรางวัล และทำให้กระแสนั้นตรวจสอบได้ การออกแบบที่ถูกต้องจะจัดแนวสามฝ่ายพร้อมกัน—ผู้ใช้ที่ต้องการอรรถประโยชน์ ผู้มีส่วนร่วมที่ต้องการรางวัลที่ยุติธรรม และทุนภายนอกที่ต้องการการควบคุมความเสี่ยงที่เชื่อถือได้ เมื่อสิ่งเหล่านี้จัดแนวกัน การมีส่วนร่วมจะทบเพิ่ม และโทเค็นจะได้ทั้งการใช้งานและความไว้วางใจ

การทำความเข้าใจโทคโนมิกส์อย่างใช้งานได้จริง คือการมีคำตอบที่แม่นยำต่อคำถามง่าย ๆ เหตุใดโทเค็นนี้จึงมีอยู่? การถือครองให้สิทธิ์อะไร? งานใดที่ได้รับการตรวจพิสูจน์และให้รางวัล? อุปทานเปลี่ยนเมื่อไรและอย่างไร? ราคาถูกค้นพบที่ไหน ใครเป็นผู้ยึดโยงสภาพคล่อง? ใครเปลี่ยนพารามิเตอร์ใดได้ ภายใต้กลไกความปลอดภัยแบบใด? โทคโนมิกส์ที่ดีจะตอบทุกข้อเหล่านี้ด้วยกฎที่ใคร ๆ ก็ตรวจได้

สิ่งที่ไม่ใช่โทคโนมิกส์

ไม่ใช่ตัวเลขใหญ่ในพายชาร์ตที่ดูดี ไม่ใช่คำสัญญาคลุมเครือว่าภายหน้าจะมีผู้ซื้อเพิ่มขึ้น ไม่ใช่ทางลัดที่เลี่ยงการพิสูจน์ product‑market fit โทคโนมิกส์อาจขยายอุปสงค์และเพิ่มการยึดติดได้ แต่ไม่อาจแทนที่อรรถประโยชน์จริง การออกแบบที่พึ่งพา ‘รางวัลจากภายนอก’ โดยไร้อรรถประโยชน์ที่ยั่งยืน จะสั่นคลอนได้ง่ายเมื่อรางวัลชะลอ

สี่มิติของการออกแบบ

พื้นผิวการออกแบบจริงมีสี่ด้าน: กติกาอุปทาน การก่อรูปของอรรถประโยชน์และอุปสงค์ โครงสร้างตลาด และธรรมาภิบาล/การควบคุมความเสี่ยง

กติกาอุปทานกำหนดการทำงานของการออกและเผาทำลาย รวมทั้งกลไกป้องกันอย่างการจำกัดความเร็วและเพดาน หัวใจคือ ทุกคนต้องคำนวณปริมาณหมุนเวียนและการออกสุทธิได้จากบันทึกความจริงเพียงแหล่งเดียว

อรรถประโยชน์และอุปสงค์อธิบายว่าทำไมผู้คนจึงใช้และถือโทเค็น แหล่งที่มาทั่วไปคือ สิทธิ์การเข้าถึง ค่าก๊าซ สิทธิ์การกำกับดูแล และความน่าเชื่อถือในฐานะหลักประกัน โทเค็นชำระเงินควรถูกหมุนเวียนเร็ว ส่วนโทเค็นกำกับดูแลควรให้รางวัลการถือครองและการมีส่วนร่วม อัตราการหมุนเวียนต้องสอดคล้องกับวัตถุประสงค์

โครงสร้างตลาดทำให้อุปทานกลายเป็นสภาพคล่องจริง วางพูลมาตรฐานไว้ที่เวนูอ้างอิงเพื่อยึดโยงการค้นพบราคา และให้เวนูรองเดินตาม เป้าหมายความลึก การป้องกันการรูต และออราเคิลที่แข็งแรงช่วยลดสลิปเพจและการปั่นราคา

ธรรมาภิบาลและความเสี่ยงกำหนดว่าใครเปลี่ยนอะไรได้ อนุมัติอย่างไร และความล้มเหลวถูกยับยั้งอย่างไร โดยทั่วไป ‘อำนาจขั้นต่ำพร้อมกลไกป้องกันที่เข้มแข็ง’ ดีกว่า ‘อำนาจกว้างขวางตามดุลยพินิจ’

วิธีตรวจว่า ‘มันทำงานดีหรือไม่’

เป้าหมายและสิทธิ์ที่ชัด บัญชีที่ง่ายและตรวจสอบได้ การกระจายที่ตลาดรองรับได้ การค้นพบราคาที่ผูกกับพูลมาตรฐาน และแรงจูงใจที่ยังใช้ได้แม้รางวัลหลักลดลง—สิ่งเหล่านี้คือสัญญาณว่าการออกแบบนั้นทำงาน ในหลายเชน อุปทานและธรรมาภิบาลต้องสอดคล้องกันระหว่างเครือข่าย ควรมีกลไกลดแรงกระแทกอย่างการจำกัดความเร็วและ circuit breaker

เป้าหมายไม่ใช่ความสมบูรณ์แบบ แต่คือสมดุลที่ทนทานต่อแรงกดดัน เมื่อเกิดความเครียด โทคโนมิกส์ที่แข็งแรงจะไม่ทำให้ระบบน่าตกใจหรือคลุมเครือ แต่มันรักษาความคาดการณ์ได้และความโปร่งใสไว้

มุมมองของ Blacknomix

เราใช้มุมมองว่าโทคโนมิกส์คือ ‘ระบบปฏิบัติการด้านการดำเนินงาน’ การออกแบบต้องไม่ใช่แค่ชวนเชื่อ แต่ต้องทดสอบและตรวจสอบได้ เราชอบบันทึกการออกและการเผาทำลายทั้งหมดข้ามเชนไว้ในสมุดบัญชีเดียว เพื่อให้ใคร ๆ ก็เทียบอุปทานได้ การค้นพบราคาควรถูกผูกกับพูลมาตรฐานและให้เวนูรองเดินตาม เพื่อลดการแยกส่วนและสัญญาณรบกวน ลดพื้นผิวของธรรมาภิบาลให้ต่ำสุด และเสริมสิทธิ์ด้วย multisig, timelock, ปุ่มหยุดฉุกเฉิน ฯลฯ

อัตราการหมุนเวียนต้องสอดคล้องกับวัตถุประสงค์ การชำระเงินได้ประโยชน์จากการหมุนเวียนที่ลื่นไหล ส่วนระบบกำกับดูแล/ระบบที่อิงการทำงานได้ประโยชน์จากการล็อก สิทธิ์แบบถ่วงด้วยเวลา และรางวัลที่ให้ความสำคัญกับผู้มีส่วนร่วมระยะยาว การกระจายเริ่มต้นและเส้นโค้งการปล่อยควรสอดรับกับกำลังดูดซับของตลาด และเปิดเผยตารางเวลาเพื่อจัดการความคาดหวังอย่างมั่นคง

ก่อนปล่อยจริงให้จำลองสถานการณ์ ใช้สคริปต์และ stress test เพื่อเผยช็อกด้านอุปทาน หน้าผาสภาพคล่อง และคอขวดด้านธรรมาภิบาล หลังเปิดตัว ให้เปิดเผยตัวชี้วัดหลัก เช่น ปริมาณหมุนเวียน การปลดล็อก ยอดคงเหลือคลังความมั่งคั่ง ความลึกของพูลมาตรฐาน และรายงานเหตุการณ์ ตลาดควรตรวจสอบเรื่องเล่าด้วยตัวเลขได้ตลอดเวลา

เกณฑ์ของเราเรียบง่าย หากคนนอกที่ตั้งใจยังไม่สามารถทำซ้ำตัวเลขและกฎสำคัญได้ในครั้งเดียว แปลว่าการออกแบบนั้นยังไม่เสร็จสมบูรณ์